Transakcje łańcuchowe a VAT w eksporcie – istotny wyrok NSA
29 maja 2025
29 maja 2025
Transakcje łańcuchowe od lat budzą poważne wątpliwości praktyczne i interpretacyjne na gruncie VAT – zwłaszcza w kontekście eksportu do krajów trzecich. Jednym z największych wyzwań jest ustalenie, która z dostaw w łańcuchu ma charakter ruchomy (a więc może korzystać z preferencyjnej stawki 0%), a która jest nieruchoma i podlega opodatkowaniu w Polsce. Kluczowe znaczenie ma w tym zakresie moment przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel.
W wyroku z 28 stycznia 2025 r. (sygn. I FSK 1389/21), Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, kiedy pośrednik w łańcuchu może uznać dostawę za eksport i kiedy zastosowanie stawki 0% VAT jest bezpodstawne.
Sprawa dotyczyła spółki zajmującej się produkcją wyrobów stalowych. Model sprzedaży był typowy dla transakcji łańcuchowych:
Kluczowe okazały się warunki dostawy:
Spółka uznała, że skoro towar opuszcza UE, a ona posiada odpowiednie dokumenty, to ma prawo zastosować 0% VAT. Dyrektor KIS był jednak innego zdania – wskazał, że Spółka dokonuje dostawy nieruchomej (krajowej), a wyłącznie dostawa B → C ma charakter eksportowy.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu przyznał rację Spółce, jednak NSA uchylił ten wyrok i oddalił skargę.
Spór ten pokazuje, jak bardzo różne interpretacje mogą mieć organy podatkowe i sądy.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną złożoną przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) przeanalizował warunki transakcji i przyjął odmienne stanowisko niż sąd I instancji. W ocenie NSA, kluczowe znaczenie miało to, kto faktycznie posiadał prawo do rozporządzania towarem jak właściciel na poszczególnych etapach transakcji, a także kto organizował transport do kraju trzeciego.
NSA potwierdził, że:
NSA podkreślił również, że samo posiadanie dokumentu potwierdzającego wywóz towaru poza UE (IE-599) nie jest wystarczające, jeśli to nie pierwszy dostawca (A) organizuje transport i nie zachowuje prawa do rozporządzania towarem w jego trakcie.
Wyrok NSA uwidacznia ryzyka związane z transakcjami łańcuchowymi w eksporcie:
Aby uniknąć sporów z organami podatkowymi i ryzyka podatkowego:
Omawiany wyrok NSA jeszcze raz podkreśla, jak niejednoznaczne i podatne na spory są przepisy dotyczące transakcji łańcuchowych w eksporcie, zwłaszcza w sytuacji, gdy transport organizuje środkowy podmiot w łańcuchu. Różnice interpretacyjne między sądami obu instancji i organami podatkowymi pokazują, że nawet przy dobrze udokumentowanym eksporcie zastosowanie stawki 0% VAT może zostać zakwestionowane.
W konsekwencji, każdą transakcję łańcuchową należy analizować indywidualnie, z naciskiem na ustalenie momentu przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, a nie tylko na podstawie formalnych warunków Międzynarodowych Reguł Handlu (Incoterms).
W świetle obowiązującego orzecznictwa brak jednolitej linii interpretacyjnej sprawia, że firmy muszą zachować szczególną ostrożność – nawet drobny błąd w przyporządkowaniu transportu może skutkować poważnymi konsekwencjami podatkowymi. W takich przypadkach warto skorzystać z profesjonalnego wsparcia doradców podatkowych, które pozwoli właściwie ocenić strukturę transakcji i ograniczyć ryzyko sporów z organami podatkowymi.
Jeśli mają Państwo dodatkowe pytania prosimy skontaktować się z osobą odpowiedzialną za kontakt biznesowy z Państwem lub wysłać zapytanie poprzez formularz na stronie getsix®.
***
Pobierz broszury zawierające ogólne informacje i przedstawiające usługi oferowane przez firmy członkowskie HLB Poland.
Dowiedz się wiecejKliknij poniżej, aby uzyskać bardziej szczegółowe informacje dotyczące ludności, głównych miast, języka, religii i świąt w Polsce.
Dowiedz się wiecej