Nielegalne zatrudnianie cudzoziemców z wieloma sankcjami

W 2023 r. Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) odnotowała znaczący wzrost przypadków nielegalnego zatrudniania cudzoziemców. To bardzo groźne zjawisko, zarówno dla pracodawców, jak i samych pracowników-cudzoziemców, które wiąże się z wieloma sankcjami. Jakie kary grożą podmiotom, które nielegalnie zatrudniają cudzoziemców, na jakich zasadach można zatrudniać cudzoziemców w Polsce i jakie działania warto podjąć, aby obywatele z zagranicy pracowali w firmie zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa?

---

Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce – zezwolenia, zwolnienia, zasady

Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ustawa o cudzoziemcach regulują kwestie legalnego zatrudnienia cudzoziemców w Polsce. Zgodnie z przepisami unijnymi, obywatele państw należących do Unii Europejskiej mają prawo swobodnego przemieszczania się po całej UE oraz do podejmowania zatrudnienia w każdym kraju członkowskim, bez uzyskiwania jakichkolwiek specjalnych zezwoleń.

Cudzoziemcy zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę to:

• obywatele państw UE
• obywatele państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii
• obywatele państw niebędących stronami umowy o EOG, którzy korzystają ze swobody.

Z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę są również zwolnieni cudzoziemcy, którzy są małżonkiem obywatela polskiego lub cudzoziemca posiadającego zezwolenie na pobyt czasowy w Polsce, udzielone w związku z zawarciem związku małżeńskiego. Nie muszą go posiadać także osoby posiadające ważną Kartę Polaka.

Pozostali cudzoziemcy również mogą podjąć zatrudnienie w Polsce. Muszą jednak zostać spełnione poniższe warunki:

• pracodawca musi uzyskać zezwolenie na pracę dla cudzoziemca
• cudzoziemiec musi posiadać legalny pobyt w Polsce
• wykonywana przez cudzoziemca praca musi być zgodna z określoną w zezwoleniu na pracę.

Zezwolenie na pracę jest wydawane na podstawie wniosku podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi. Do wykonywania pracy w Polsce uprawniają wiza typu „C” lub wiza krajowa typu „D”, a nie np. wiza turystyczna, oznaczona symbolem „01”.

Reasumując, na podstawie art. 87 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, cudzoziemiec jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Polski, jeżeli:

• posiada status uchodźcy nadany w Polsce
• ma udzieloną ochronę uzupełniającą w Polsce
• posiada zezwolenie na pobyt stały w Polsce
• posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w RP
• posiada zgodę na pobyt ze względów humanitarnych, lub zgodę na pobyt tolerowany
• korzysta z ochrony czasowej w Rzeczpospolitej Polskiej.

---

Nielegalne zatrudnianie cudzoziemców w Polsce – najczęstsze błędy i nieprawidłowości

Problem nielegalnego zatrudniania cudzoziemców w Polsce jest coraz powszechniejszy, co potwierdzają dane Państwowej Inspekcji Pracy. Tylko w 2023 r. PIP przeprowadziła ponad 9 tys. kontroli legalności zatrudnienia, które wykazały, że blisko 7 tys. imigrantów pracowało nielegalnie. To ok. 1,5 tys. więcej osób niż w 2022 r. (wówczas 5,2 tys. osób). Najczęściej nielegalnie zatrudniani są Ukraińcy.

Najczęstszym naruszeniem prawa, w przypadku zatrudniania cudzoziemców, jest brak wymaganego zezwolenia na pracę oraz sytuacja, gdy cudzoziemcy świadczą pracę niezgodnie z warunkami zawartymi w zezwoleniu na pracę lub oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy.

W przypadku obywateli Ukrainy powszechnymi problemami są: niepowiadomienie PUP przez podmiot zatrudniający – od 1 lipca 2024 w terminie 7 dni od dnia zatrudnienia (wcześniej 14 dni), a także wykonywanie przez Ukraińców pracy w innym wymiarze czasu i za niższym wynagrodzeniem, niż według stawek założonych w powiadomieniu.

Inne najczęściej wykrywane nieprawidłowości w przypadku zatrudniania cudzoziemców w Polsce to m.in.:

• brak wypłaty lub nieprawidłowa wypłata wynagrodzenia
• niezgodności zastosowania umów cywilnoprawnych z warunkami świadczenia pracy
• nieprzestrzeganie przepisów dotyczących technicznego bezpieczeństwa pracy cudzoziemców
• brak zgłoszenia lub nieterminowe zgłoszenie cudzoziemców do ubezpieczeń społecznych.

---

Nielegalne zatrudnienie cudzoziemców – konsekwencje i sankcje

Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zawiera zapisy dotyczące skutków nielegalnego zatrudnienia cudzoziemca, czyli wykonywania pracy przez cudzoziemca, który nie posiada odpowiednich uprawnień lub zezwolenia na pracę, a nie jest zwolniony z obowiązku jego posiadania. Skutki te dotyczą również sytuacji, w których cudzoziemiec wykonuje pracę na innych warunkach lub z innym wynagrodzeniem, niż określone w zezwoleniu na pracę.

Podmiot, który powierza cudzoziemcowi nielegalne wykonanie pracy podlega karze grzywny w wysokości od 1000 zł do nawet 30 000 zł. Karze podlega nie tylko podmiot zatrudniający, ale również cudzoziemiec, który podjął się nielegalnego zatrudnienia. Dodatkowo, w wyjątkowych sytuacjach, może on również otrzymać nakaz opuszczenia Polski. Pracodawca, który dopuścił się nielegalnego zatrudnienia cudzoziemca, może w przyszłości mieć trudności z pozyskaniem zezwoleń na pracę lub oświadczeń o powierzeniu pracy cudzoziemcom.

Karą grzywny zagrożone jest również uzyskanie od cudzoziemca korzyści majątkowej, w zamian za pomoc w uzyskaniu zezwolenia na pracę lub innego dokumentu uprawniającego do wykonywania pracy w Polsce – jej wysokość wynosi od 3000 zł do 30 000 zł.

Natomiast kodeks karny przewiduje również karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat temu, kto umożliwia lub ułatwia nielegalny pobyt w Polsce cudzoziemcom w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej. Dotyczy to także sytuacji, w której następuje powierzenie pracy cudzoziemcowi nieposiadającemu zezwolenia.

---

Nielegalne zatrudnianie cudzoziemców w Polsce. Kary będą jeszcze wyższe

Kary, w przypadku nielegalnego zatrudniania cudzoziemców, mogą wkrótce być jeszcze „ostrzejsze”. Obecnie trwają prace legislacyjne nad projektem ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Polski. Przewiduje on m.in. zaostrzenie sankcji za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców. Wymiar kary grzywny będzie wyższy, a w dodatku proporcjonalny do liczby nielegalnie zatrudnionych cudzoziemców.

W projekcie przewidziane są także dodatkowe obowiązki dla pracodawców, w tym nakazu zatrudniania cudzoziemców na podstawie umowy o pracę (umowy cywilnoprawne obowiązywałyby nadal tylko cudzoziemców zwolnionych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, np. obywateli UE) czy przesłania do urzędu kopii umowy zawartej z cudzoziemcem – pod rygorem odmowy udzielania zezwoleń na pracę dla cudzoziemców. Ma to dodatkowo ochronić cudzoziemców pracujących w Polsce.

---

Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce – skorzystaj z naszego wsparcia

Zatrudniając cudzoziemców w Polsce warto skorzystać ze wsparcia ekspertów, którzy pomogą w prawidłowym przebiegu tego procesu pod kątem prawno-księgowym. Nasi klienci nie muszą martwić się o zmiany w przepisach prawa – przejmiemy wszystkie sprawy urzędowe dotyczące zatrudniania cudzoziemców w Państwa firmie, wskażemy możliwe formy zatrudnienia, pomożemy w uzyskaniu wymaganych zezwoleń i pozwoleń, a także zajmiemy się obsługą księgowo-finansową, składkami na ubezpieczenia społeczne oraz kontaktami z urzędami, także w przypadku kontroli.

Dzięki współpracy z nami zyskają Państwo pewność co do legalnego zatrudniania cudzoziemców, w zgodzie ze wszystkimi standardami i przepisami prawa.

---

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2023735 z 2023.04.19);
• Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz.U.2024.769 t.j.);
• Kodeks karny z 6 czerwca 1997 r. (Dz.U. 2022.1138 z 2022.05.30).

---

Jeśli mają Państwo dodatkowe pytania prosimy skontaktować się z osobą odpowiedzialną za kontakt biznesowy z Państwem lub wysłać zapytanie poprzez formularz na stronie getsix®.

Skontaktuj się z nami »

***